10 | + | 14 | = | 24 |
— | — | — | ||
8 | — | 4 | = | 4 |
= | = | = | ||
2 | x | 10 | = | 20 |
6 | + | 4 | = | 10 |
— | = | — | ||
3 | — | 1 | = | 2 |
= | — | = | ||
3 | = | 5 | — | 8 |
«Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիր, Արևմտյան դպրոց, 5-րդ դասարան: Էլ. հասցե՝ aleqfrangyan@mskh. am կամ aleqfrangyan@gmail.com
10 | + | 14 | = | 24 |
— | — | — | ||
8 | — | 4 | = | 4 |
= | = | = | ||
2 | x | 10 | = | 20 |
6 | + | 4 | = | 10 |
— | = | — | ||
3 | — | 1 | = | 2 |
= | — | = | ||
3 | = | 5 | — | 8 |
Աշուն օր
Սևուկ ամպեր վար եկան
Օրան, օրան,
Սարի վրա շար եկան։
Ծագեց առավոտ
Պաղեց, սառավ օդ։
Գոռաց երկինք, բուք արավ,
Հևաց, հևաց.
Ծերուկ երկիր սուգ արավ։
Ճաքեց հեռուն ամպ,
Երկիր դողաց-բա՛մբ։
Բողբոջ արև շող կապեց,
Դողաց, սողաց,
Արյուն-ամպից քող կապեց։
Վառեց լեռան լանջ,
Լեռան ցավատանջ։
Տեղաց անձրև մաղ տալով,
Մարմանդ-մարմանդ,
Հոգնած տերև շաղ տալով։
Երկիր քուն դրավ,
Եվ թռչուն թռավ։
Հուզված առուն փախ տվավ
Սողուն-սողուն,
Ձորում մշուշ կախ տվավ։
Քամին ելավ վեր,
Արավ տարուբեր։
Մոխիր ամպեր ժիր եկան
Դալուկ-դալուկ,
Սարի վրա ցիր եկան։
Հալեց աշուն օր
Կյանքիս սևավոր։
Օրան – Քաղած հացահատիկ՝ հունձ, որ պետք է կալսվի:
Պաղեց – Սառչել, սառույց դառնալ, սառցանալ, սառցային զանգվածի վերածվել:
Հևաց – Արագ-արագ և ընդհատաբար շունչ քաշել, հեթհեթալ:
Մարմանդ – Թույլ, ոչ բորբոքուն: Մարմանդ կրակ:
Դալուկ — Դժգույն, գույնը գցած, գունատ:
Աշնան գեղեցիկ առավոտ էր։ Ամպերը կողք – կողքի շարվեցին սարի վրա։ Օդը սառն էր ու ցուրտ։
Թերակղզի Հայաստանի Գեղարքունիքի մարզում` Սևանա լճի հյուսիսարևմտյան մասում, Ցամաքաբերդ թերակղզուարևելյան հատվածը։ Վերածվել է թերակղզու լճի մակարդակի իջեցման հետևանքով[1][2]։
Գյուղացու մեկն ունենում է մի հիմար տղա՝ անունը Փիլոս: Մի օր, հանդից վերադառնալիս սա մի ասեղ է գտնում ճանապարհին, գցում է սայլի մեջ, որ բերի տուն: Ու, տուն հասնելով, մորն ուրախացնում է,թե քեզ համար ասեղ եմ բերել: Որքան փնտրում է՝ ասեղը չի գտնում սայլի մեջ:
Այդ ժամանակ մայրը հանդիմանում է նրան.
— Հիմա՛ր,- ասում է,-գտած ասեղը շորի կուրծքը կամ թևքը կխրեն, ոչ թե սայլի մեջ կգցեն:
— Լավ, մյուս անգամ էդպես կանեմ,- ասում է Փիլոսը:
Մյուս անգամ մի կատվի ձագ է գտնում.աշխատում է կրծքիւն ամրացնել ու դրա համար այնքա՜ն է չարչարում կատվին, խեղճը սատկում է:
Գալիս է մորը պատմում: Մայրն ասում է.
-Հիմա՛ր, կատվին «փիսի-փիսի» կանեն, ոչ թե էդպես…
-Լա՛վ, մյուս անգամ էդպես կանեմ:
Մի քանի օր հետո նապաստակ է պատահում: Փիլոսը սիրով «փիսի-փիսի» է կանչում: Եվ քանի նա կանչում է, նապաստակը հեռու է փախչում:
Գալիս է մորը պատմում, թե ինչպես է նապաստակը փախել:
-Ա՛յ,-ա՛յ-ա՛յ, ա՛յ,- ասում է մայրը,-նապաստակին փայտով ու հրացանով կխփեն, ոչ թե «փիսի-փիսի» կանեն:
-Եկող անգամ էդպես էլ կանեմ, մայրի՛կ:
Եկող անգամ լաց լինելով գալիս է տուն:
-Ի՞նչ է պատահել,-հարցնում է մայրը:
-Գնացի դաշտ, մի հորթ պատահեց, փայտով խփեցի, ոտը կոտրվեց, հնձվորները բռնեցին ծեծեցին ինձ:
-Ա՛յ,-ա՛յ-ա՛յ, ա՛յ,- ասում է մայրը: Հորթին փայտով չեն խփի, իսկ մարդի, հնձվորի պատահելիս՝ «բարի աջողում» կասեն:
-Լա՛վ, մայրի՛կ, մյուս անգամ էդպես կանեմ:
Մյուս անգամ հանդիպում է մի մեծ խումբ մարդկանց, որ մեռել էին տանում թաղելու:
-Բարի աջողո՜ւմ, բարի աջողո՜ւմ,- գոռում է Փիլոսը:
Մարդիկ բռնում են դրան՝ մի լավ ծեծում, և նա լալով գալիս է էլի մորը պատմում գլխով անցածը:
-Վա՜յ, տղա,- մեռելի պատահելիս՝ կտխրեն, լաց կլինեն, կասեն «աստուծով մխիթարվեք» :
— Լավ, եկող անգամ էդպես կանեմ,- խոստանում է Փիլոսը:
Մի քանի ժամանակ հետո գյուղով անցնելիս, տեսնում է հարսանիք, բակում մարդիկ, կանայք պարում են, ուրախանում:
Փիլոսը մոտենում է, ուրախության ու պարի տաք ժամանակը՝ գլխարկը վերցնում է ու բարձրաձայն լաց լինում.
-Աստուծով մխիթարվեք,-ասում է,-աստուծով մխիթարվեք…
Մարդիկ բռնում են դրան, մի լավ ծեծում ու հարսանիքից դուրս անում: Ճանապարհին պատահում է մի տերտերի.կարծում է՝ դա էլ է իրեն ծեծելու, հայհույ է անում, որ փախցնի:
Բայց տերտերը մոտենում, գավազանով խփում է դրան և ճանապարհը շարունակում:
Իսկ Փիլոսը գալիս է տուն ու բոլորը լալով պատմում է մորը.
-Վա՛յ, Փիլոս, վա՛յ,- ասում է մայրը: -Տերտեր տեսնելիս՝ գլխարկը կվերցնեն, կչոքեն և կասեն. «Օրհնի, տեր հայր»:
-Մյուս անգամ, մայրի՛կ, էդպես կանեմ:
Եվ շատ չի անցնում, մի օր Փիլոսը գնում է անտառ: Շատ է գնում անտառում, քիչ է գնում, մեկ էլ պատահում մի արջի:
Փիլոս, դու փիլո՜ս…
Արջին տեսնում է թե չէ՝ ծունկ է չոքում ու ասում.
-Օրհնի՜, տեր հայր, օրհնի՜…
Արջը թաթերով խփում է դրան, գցում գետին ու վրան նստում:
Փիլոսը վախից լռում է ու շունչը քաշում իրեն:
Արջը տեսնում է էլ ձայն-շունչ չկա, թողնում է հեռանում:
Իսկ Փիլոսը վեր է կենում ու մինչև տուն վազելը մեկ է անում:
Ու այդ օրվանից, ասում են, Փիլոսը խելոքացել է, էլ հիմարություններ չի անում:
Առաջադրանք՝
Խորհուրդնե’ր տուր Փիլոսին։
Բարև Փիլոս ջան, դու շատ լավ տղա ես։ Բայց ես քեզ խորհուրդ կտաի, որ դու ճիշտ հասկանաիր քո մայրիկի ասածները և մի — քիչ ուղեղտ աշխատացն էիր։
Լուծում
150 : 3 = 50
50 + 10 = 60
50 + 8 = 58
50 -(10 + 8) = 32
540 : 3 = 170
170 + 20 = 190
170 + 15 = 185
170 — 35 = 135
75 : 3 = 25
25 + 3 = 28
25 + 2 = 27
25 — 5 = 20
140 — 20 = 120
120 — 10 = 110
110 — 20 = 90
110 — 10 = 100
200 — 20 = 180
180 — 10 = 170
170 — 20 = 150
170 — 10 = 160
Մեր տանը ընդանուր 3 ամանի մեջ կար 24 հատ կոնֆետ, երբ 1 — ից 3 հատ և 2 — ից 2 հատ կոնֆետ տաղափոխեցինք երորդ աման, կոնֆետների թիվը ամանների մեջ հավասարվեց։
24 : 3 = 8
8 — 3 = 5
8 — 2 = 6
8 + 5 = 13
1․ Երկու ձուն եփվում է 10 րոպեում: Քանի՞ րոպեում կեփվի չորս ձուն:
10 րոպեյում
2․ Ենթադրենք՝ ես և դու նույնքան դրամ ունենք։ Քանի՞ դրամ պեք է տամ քեզ, որ դու ինձնից 10 դրամ ավելի ունենաս։
10
3․ Անահիտը հաշվեց, որ իր և իր 2 քույրերի տարիքների գումարը հավասար է 16։
Որքա՞ն կլինի նրանց տարիքների գումարը 4 տարի անց:
4 + 4 + 4 + 16 = 28
4. Թիվն ունի երկու թվանշան: Այդ թվանշանների արտադրյալը 15 է: Որքա՞ն է այդ թվանշանների գումարը:
3 + 5 = 8
5․ Այգու 6 շարքից յուրաքանչյուրում տնկել են 4 ծառ։ Քանի՞ ծառ են տնկել այգում։
6 x 4 = 24
6․ Մեքենան 3 րոպեում անցնում է 3կմ։ Որքա՞ն հեռավորություն կանցնի մեքենան 3
ժամում։
3 x 60 = 180
180 : 3 = 60
7․Երեք հաջորդական կանգառներում ավտոբուսից իջնում է 3 ուղևոր, բարձրանում՝
4-ը։ Քանի՞ ուղևոր կար ավտոբուսում ամենասկզբում, եթե երեք կանգառներից հետո
դարձավ 15 ուղևոր։
15 — 3 = 12
12 + 4 = 16
8․Կռահեք բաց թողնված թիվն ու տառը
Պատ․՝ 8
9. Հասկանալով, թե ինչպես է ստացվել առաջին տողի փակագծում գրված թիվը, լրացրեք երկրորդ փակագիծը․
102 + 17 = 119
10. Տրված 1; 2; 3; 6; 7; 9 թվերից քանի՞սն են պարզ։
11․ 78 զբոսաշրջիկների համար նախապատրաստված էին վեցտեղանոց և չորստեղանոց նավակներ։ Յուրաքանչյուր չափի քանի՞ նավակ կար, եթե բոլոր զբոսաշրջիկները տեղավորվեցին 15 նավակում, և բոլոր տեղերը զբաղեցվեցին։
12.
13. Մաթեմատիկական խաղ
Գյուղացու մեկն ունենում է մի հիմար տղա՝ անունը Փիլոս: Մի օր, հանդից վերադառնալիս սա մի ասեղ է գտնում ճանապարհին, գցում է սայլի մեջ, որ բերի տուն: Ու, տուն հասնելով, մորն ուրախացնում է,թե քեզ համար ասեղ եմ բերել: Որքան փնտրում է՝ ասեղը չի գտնում սայլի մեջ:
Այդ ժամանակ մայրը հանդիմանում է նրան.
— Հիմա՛ր,- ասում է,-գտած ասեղը շորի կուրծքը կամ թևքը կխրեն, ոչ թե սայլի մեջ կգցեն:
— Լավ, մյուս անգամ էդպես կանեմ,- ասում է Փիլոսը:
Գործնական աշխատանք
ա) Ո՞վ է այն մարդը. որը կենդանիներին հետապնդելով և որսալով է զբաղվում:
Որսորդ
բ) Ի՞նչն է այն առարկան. որ ստանում են մեծ՝ երկար ու լայն կտորից: Վերից վար կախվելով՝ ծածկում, փակում է որևէ բան: Դա նաև բեմն է բաժանում հանդիսասրահից:
Վարագույր
գ)Ի՞նչն է այն փոքրիկ միջատը, որ երկու թև ունի բարալիկ կնճիթ, որով սնվում է: Իսկ սնվում է արյունով:
Մոծակ
դ) Ո՞վ է այն արհեստավորը, որն զբաղվում է երեսը սափրելու, մազերը խուզելու, կտրելու, հարդարելու գործով:
Վարսահարդար
ե) Ի՛նչն է այն պղնձյա առարկան, որի մեջ մետաղյա լեզվակ է կախված: Բարակ կամ հաստ պարանով լեզվակը պատերին են խփում՝ հնչեցնելու համար:
Are they doctors or students?
They are doctors.
Are they dentists or police officers?
They are police officers.
Are they pilots or engineers?
They are pilots.
Are they firefighters or teachers?
They are teachers.