


«Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիր, Արևմտյան դպրոց, 5-րդ դասարան: Էլ. հասցե՝ aleqfrangyan@mskh. am կամ aleqfrangyan@gmail.com



Եղիշե Չարենց՝ ծնվել է 1897 թվականի մարտի 13 — ին, Կարսում։ Երկար տարիներ Չարենցի ծնդնդյան վայրը գիտնականների համար մի մեծ հանելուկ էր դարձել, որովհետև նրա թղթերում պահպանվել էր պարսկական մի անձնագիր, որտեղ նշված էր, որ նա ծնվել է Պարսկաստանի Մակու քաղաքում: Իրականում Չարենցի ծնողները Պարսկաստանի Մակու քաղաքից էին և համաձայն բանաստեղծի ավագ եղբոր Սերոբի վկայության, Սողոմոնյանների ընտանիքը 1883թ տեղափոխվում է Էրզրում և հետո Կարս: Չարենցի հայրը Աբգարը, և մայրը Թեկղի Միրզոյանը, ունեին չորս որդի և երեք դուստր: Չարենցի անուն ազգանունը իրականում՝ Եղիշե Սողոմանյան է, իսկ ինձ թվում է, որ «Չարենց» մականունը իրեն տվել են փոքր ժամանակ չար կամ չարաճճի լինելուց։ Նաև ես տեսելեմ Չարենցի ֆիլմը և ինձ տատիկը ասա, որ Չարենցը դեմ էր Ստալինի (Հետագա ԽՍՀՄ- ի կառավարիչ) պատժամիջոցները մարդկանց դեմ։



Խառը թվերի բաժանում։ մաս 2․
Խառը թվերը բաժանելու համար անհրաժեշտ է խառը թվերը գրի առնել անկանոն կոտորակների տեսքով ու բաժանել ստացված կոտորակները, արդյունքը գրի 8
Օրինակ՝ 356:243356:243=236:103236:103=236.310=23⋅36⋅10236.310=23·36·10=232‧10232‧10=23202320=13201320
Առաջադրանքներ
1159:5131159:513= 2 8/48 = 2 1/6 3058:2123058:212= 12 1/4 10332:63810332:638= 1 119/204 2415:10152415:1015= 1734/75 3425:503503425:50350= 3950/6250 1512:5131512:513= 51/312 10710:5113010710:51130= 2100/1610 2056:105122056:10512 = 1750/750 12960:5071512960:50715= 10915/46420
1.Կարդա’, եթե կարող ես անգիր սովորի’ր Եղիշե Չարենցի <<Ինչ որ լավ է՝ վառվում է ու վառում>> բանաստեղծությունը։
2.Մեկնաբանի’ր բանաստեղծությունը
Ինչ որ լավ է՝ վառվում է ու վառում,
Ինչ որ լավ է՝ միշտ վառ կմնա.
Այս արև, այս վառ աշխարհում
Քանի կաս՝ վառվի՛ր ու գնա՛։
Մոխրացի՛ր արևի հրում,
Արևից թող ոչինչ չմնա, —
Այս արև, այս վառ աշխարհում
Քանի կաս՝ վառվի՛ր ու գնա՛։
Խառը թվերի բաժանում
Խառը թվերը բաժանելու համար անհրաժեշտ է խառը թվերը գրի առնել անկանոն կոտորակների տեսքով ու բաժանել ստացված կոտորակները, արդյունքը գրի առնել խառը թվի տեքով։
Օրինակ՝ 356:243356:243=236:103236:103=236.310=23⋅36⋅10236.310=23·36·10=232‧10232‧10=23202320=13201320
Առաջադրանքներ
10512:42310512:423= 2 2356 3512:2563512:256= 1 734 12324:63412324:634= 47162 437:1025437:1025 = 155364 4325:571004325:57100= 412507 8211:5238211:523= 90x1111x11 : 173 = 990121: 519
[3/11] = 33
33 : 3 = 11
33 : 11 = 3
400 1 5000 5 60 2 1 57000: 600 400 300 5 2000: 40 400 4 5000 600 7000 20 200 50 400 600 7000 400 5 20 400: 2000 20 5000 600 30002000 800 1 2000 600 7000 20 5 20 9000 5 6:
ԾԱՂԿԱԾ ԱՅԳԻՆ ԵՎ ԱՐԵԳ ԹԱԳԱՎՈՐԸ
Արան թագավորն իր ժողովրդով, հանդեսներով ու օրհնություններով ելավ Արեգին ու Տիրուհուն ընդառաջ: Ելան տեսան ի¯նչ սիրուն, ի¯նչ հրեղեն աղջիկ… արևին ասում է, թե` դու մայր մտի, ես քո փոխարեն լուս կտամ: Գնացին Այգին: Մութուլուսին-բարի լուսուն Հազարան Հավքը երգեց ու մշտադալար բուրյան վարդի փնջեր թափեց բերանից: Ու ի¯նչ հրաշք. Այգին կանաչեց, ծաղկեց առաջվանից էլ շքեղ, լի փարթամ հազարաձայն ու հազարագունի: Նրանք էլ որ գազան էին դարձել, մարդիկ դարձան` բանական հոգով: Եվ ամենն ու ամենքը դարձան ասես նորից նոր ծնված, մաքուր, անմեղ ու անարատ: Արեգն ու անտես-աննման Տիրուհին ամուսնացան: Յոթն օր, յոթը գիշեր հարսանիք արին Անմահական Այգում: Գուսանները լարեցին փանդիռները, զարկեցին թմբուկները, հնչեցրին փողերը ու երգեցին.
Երկներ Երկին
երկներ Երկիր
Երկներ և ծովն ծիրանի
Երկն ի ծովուն ուներ և զկարմրիկն եղեգնիկ:
Ընդ եղեգան փող ծուխ ելաներ
Ընդ եղեգան փող բոց ելաներ
Եվ ի բոցոյն վազեր խարտեաշ պատանեկիկ:
Նա հուր հեր ուներ
Բոց ուներ մորուս
Եվ աչքունքն էին արեգակունք:
Ծերունի Արան թագավորը իր թագավորությունը հանձնեց Արեգին: Արեգը բազմեց հոր գահին, եղավ բարի արքա ու էն երկնքի պայծառ արևի նման արարչական սիրով արդար ու բարի թագավորեց հար ու հավիտյան:
1.Փոխիր տրված բառերի մուգ գրված տառերը և ստացիր նոր բառեր:
Գիրք — նշանագիր
տանկ — տանիք
սանր — մանր
մարագ — կարագ
նոր — հզոր
բարդ — վարդ
2.Փակագծերում նշված բառերից ընտի՛ր ճիշտը և տեղադրի՛ր նախադասությամ մեջ:
Երեկոյան (բառաչում, մայում) էին մարգագետիններից տուն եկող կովերն ու հորթերը:
Գառնուկը հուսահատությունից ( մայում , բառաչում էր):
Մի կատաղի քամի (ճռնչաց, շառաչեց) այնպիսի սաստկությամբ, որ հնօրյա ծառերն արմատից սկսեցին տատանվել:
Ծանր ու հին փայտյա դուռը (անընդհատ ճռնչում, շառաչում էր):
Գեղջուկի և երկրագործի համար սկսվել էր հողային աշխատանքների (եռուն, եռանդուն) շրջան:
Այդ (եռանդուն, եռուն) ծերուկը զարմացնում էր բոլորին:
Միայն սայլերին լծված (նժույգների, ձիերի) խրխնջյունն էր մերթընդմերթ ընդհատում լռությունը:
Արքայական (նժույգները, ձիերը) սպասում են իրենց հեծյալներին:
Քո պատմած դեպքը սովորական (հնարք, հնարանք) է, այլ, ոչ թե իրականություն:
Տղան տարբեր (հնարք, հնարանք) է գործածում աղջկա սիրտը շահելու համար:
3.Բացատրի՛ր դարձվածքները բառարանի օգնությամբ:
Իրար սրտից ջուր խմել – Իրար հաճելի վարմունք ունենալ, մեկը մյուսի սրտովը լինել՝ խոսել՝ վարվել:
Հազար մաղով անցկացրած – հազար անգամ փորձված
Հիվանդի համար ջուր բերող – շուտ հասնող օգնության
Գլխին կրակ թափել – մեկի վրա բարկանալ
Կանաչ-կարմիրը կապել – զարդարել
Կոպեկի համար մեռած – Փողասիրություն՝ ագահություն
Ուրիշի բնում ձու ածել – Օգուտը ուրիշին տալ:
Ոտքի կոխան դարձնել –Ոտնակոխ անել, ոտնատակ անել
Փուշը մատից հանել – նեղույունից դուրս գալ
Գրքի մի երեսը կարդալ — գործը կիսատ թողնել